Concorde kazası, havacılık tarihinin en sansasyonel olaylarından biri olarak akıllara kazındı. İşte, bu kazaya dair 7 soru, 7 cevap…
Sıcak bir Temmuz gününe Paris’teki lüks bir otel odasında başlayıp, New York’tan başlayacak bir gemi seyahatine katılmak için Concorde ile Atlantik üzerinde sesten 2 kat hızlı uçarak devam etmek…
Üstelik yıl 2000. Henüz 11 Eylül olayları bile yaşanmamış. Yeterli medeni cesarete sahipseniz, sesten hızlı uçarken Concorde’un kokpitine girip pilotlara “merhaba” bile diyebileceğiniz günler.
Takvim yaprakları 25 Temmuz 2000 tarihini gösterirken, bir grup Alman turist için gün böyle başlamıştı. Onları New York’a uçuracak olan Concorde, Charles de Gaulle Havalimanı’nın iki altı pistinde doğru taksi yaparken akıllarından neler geçiyordu bilmem ama yolculukları düşündüklerinden çok daha kısa sürecekti.
Concorde kalkış için pistte koşturduğu sırada bir felaket yaşandı. Sol yakıt tankı delinen uçak bir anda alevler içinde kaldı. Uçak önce sol motorlarını kaybetti. Kısa bir süre içinde kontrol edilemez hale gelmişti. Pilotlar yaklaşık bir buçuk direnebilmişti. Amaçları, hemen yakınlardaki Le Bourget meydanına acil iniş yapmaktı ama olmadı. Bir Paris banliyösü olan Gonesse bölgesindeki bir otelin üzerine düştüler. Uçaktaki 100 yolcu ve 9 mürettebatla birlikte, otelde kalan 4 kişi de hayatını kaybetmişti.
Concorde kazası şüphesiz havacılık tarihinin en ses getiren uçak kazalarından biriydi. Prestijin sembolü haline gelmiş, rakibi olmayan ikonik bir yolcu uçağı, ilk ve son kez Paris’te kaza yaptı. Ve bu kaza Concorde için sonun başlangıcıydı.
KAZAYA NE SEBEP OLDU?
Concorde tasarım olarak diğer yolcu jetlerine pek benzemiyor biliyorsunuz ve Concorde’un farklarından biri de iniş takımlarının, motorların önünde ve çok yakınında yer alıyor olmasıydı.
Bu durumun ortaya çıkardığı ilk sorun, ıslak pistlerde iniş kalkış yapılacağı zaman arka lastiklerden motora yüksek miktarda su girmesiydi. Bunun önüne geçmek için arka lastiklere water deflector olarak adlandırılan bir parça eklenmişti.
Kaza günü Concorde’dan önce kalkan Continental Havayolları’na ait bir DC-10’un motorunu çevreyen küçük bir kaplama parçasının neredeyse kalkış hızında, 150 knot civarındayken Concorde’un lastiğini yarması sonucunda water deflector olarak adlandırılan yer parçalanıyor ve parçalar hem yakıt tankını deliyor hem de sol taraftaki motorları bozuyor. Soldaki iki motoru kaybeden kontrolden çıkıyor ve kalkıştan kısa bir süre sonra düşüyor.
Lastik patlaması sonucunda parçalanarak tehlike yarattığı daha önce bir kaç olay sonucunda fark edilen bu parça British Airways uçaklarında güçlendirilmişti. Ancak Air France filosundaki Concorde’larda böyle bir iyileştirme yapılmamıştı.
Ayrıca Continental Hava Yolları DC-10’undan düşen kaplama parçası da bir bakım&onarım hatası sonucuydu. İşlemi yapan kişi kaplamayı tutturmak için doğru yapıştırıcıyı kullanmamış ve bunun bedeli çok ağır olmuştu.
Aman ya bu uçağın güvenliğine doğrudan etki edecek bir parça değil, şununla yapıştırsam ne olur şununla yapıştırsam ne olur demiştir elbette o gün o kişi ama sonuçta 100’den fazla insan ölmüş.
KAZADAN SONRA NE OLDU?
Kazanın ardından Concorde’un her iki operatörü de uçaklarını yere indirdi ama bir gün sonra British Airways tekrar uçuşlarına başladı. British Airways, kendi uçaklarının güvenliği olduğunu, Concorde’ları konusunda düşünmesi gerekenin Air France olduğunu iddia ediyordu.
Ancak devam eden günlerde British Airways Concorde’larında da sorunlar tespit edildi. Bir uçak, kabinin arka kısmındaki yoğun yakıt kokusu yüzünden Kanada’ya acil iniş yaptı. Yine yakıtla ilgili problem yaşayan bir başka uçuş yaşandı.
Kazadan 21 gün sonra, 15 Ağustos 2000’de British Airways’de filosundaki tüm Concorde’ları yere indirdi ve uçağın sertifikası askıya alındı.
1 yıldan uzun süre Concorde’lar yerde kaldı ve Kasım 2001’de tekrar uçmaya başladılar. Ancak kaza sonrası gözden bu uçakların ömrü pek uzun olmadı ve 24 Ekim 2003’te tamamen gökyüzüne veda ettiler.
O DC-10 BUGÜN NEREDE?
McDonnell Douglas DC-10’un havacılık tarihine bıraktığı bir diğer iz de Concorde kazası olsa gerek. O gün Concorde’un lastiğini patlatan parça Continental Hava Yolları’na ait bir DC-10’dan düşmüştü.
2000 yılında yaşanan kazanın dava süreci 2010 yılında sonuçlandı. Metal parçasının düşmesinden dolayı teknisyen hapis cezası aldı. Continental Havayolları da suçlu bulundu, çeşitli tazminatlar ödemek zorunda kaldı.
Peki uçak. N13067 kuyruk tescilli DC-10, ona ne oldu? Zaten yeterince yaşlı olan DC-10, 1974 modeldi. Kazadan yaklaşık 1 sene sonra hurdaya ayrıldı. Son olarak 2002 yılında, Mojove çölündeki uçak mezarlığında tescili işte böyle görüntülendi.
Hurdaya ayrılmasının Concorde kazası ile bir ilgisi var mı yok mu bilmiyorum ama sanmıyorum. Zaten 1974 modelmiş, hurdaya ayrıldığında 27 yaşındaymış. DC-10 gibi bir uçak için uzun bile kullanılmış.
MEŞHUR FOTOĞRAF VE VİDEOLARIN HİKAYESİ NE?
Concorde kazasını özel ve farklı kılan bir diğer şey ise kazadan hemen önce birden fazla görüntüsünün çekilmiş olmasıydı.
Çok meşhur bir video var. Uçak alevler içinde yükselirken çekilmiş bir video. O sırada havalimanı yakınlarından geçen ve video kamerasıyla etrafı çeken İspanyol bir TIR şoförünün eşi tarafından kaydedilmiş.
Bir diğer görüntü ise 20 yaşındaki Macar bir spotter tarafından çekilen bir fotoğraftı. Andras Kisgergely isimli bu öğrenci, yaz aylarını uçak fotoğrafı çekerek geçiriyordu. O gün havalimanı yakınlarındayken, Concorde’un alevler içindeki kalkışını gördü ve o anı yakalamayı başardı. Üstelik bu onun şahit olduğu ilk uçak kazası değildi. Bir sene önce Macaristan’da bir uçak kazasına daha şahit olmuştu. Concorde şahit olduğu ikinci kazaydı ve onu fotoğraflamayı da başardı.
Ve tabii ki, Concorde kazasına dair en net görüntü. Kazanın araştırma sürecine katkıda bulunmuş bir fotoğraf aynı zamanda bu. Ve şu konuda iddialıyım, havacılık tarihinin en önemli fotoğraf karelerinden biri.
Japonya’dan gelen, Air France’a ait bir 747’nin içinde çekilmiş bu fotoğraf. Uçaktaki bir Japon turist, muhtemelen pist başından itibaren kalkışını takip ettiği ve normal kalkışını fotoğtaflamayı umduğu Concorde’un son fotoğrafını çekmişti.
G7 zirvesinden dönen Fransa Cumhurbaşkanı’da bu uçaktaydı. Uçaktaki yüzlerce kişiyle birlilte, Cumhurbaşkanı’da Concorde’un son anlarına tanık olmuştu.
OTEL’İN OLDUĞU YERDE BUGÜN NE VAR?
Paris’ iki defa gittim ikisinde de Gonesse’e gitmeye niyetlendim ama olmadı. Hatta son gittiğimde gözümü kararttım, dedim bir araba kiralayayım. Hem Tupolev 144’ün hem Concorde’un düştüğü yerleri göreyim dedim ama olmadı işte.
Otel hala duruyor. Bir de anıt yapmışlar otelin olduğu yere. Ayrıca yine Gonesse’in bir yerlerinde cam mekan için Concorde parçaları sergileniyor. İnşallah bir daha Paris’e gitmek kısmet olursa bu otelde kalacağım.
ENKAZ NE OLDU?
Kaza alanındaki incelemeler bittikten sonra enkaz Le Bourge Havalimanı’nındaki bir hangara götürüldü ve uzun yıllar orada kaldı. Hala orada olabilir enkaz.
KAZA OLMASA CONCORDE HALA UÇUYOR OLUR MUYDU?
Concorde’un artık uçmamasının tek sebebi elbette bu kaza değil ama kaza süreci hızlandırdı diyebiliriz. Concorde filosu zaten çok yaşlanmıştı, çok masraflıydı ve zaten yolun sonuna yaklaşıyordu. Kaza olmasa belki bir süre daha gökyüzünde olurdu. Ne bileyim 2003’te değil de 2005’te gökyüzüne veda ederdi ama asla hala uçuyor olmazdı.
Yayımlayan